ادله اثبات دعوی در امور حقوقی
مجموعه وسایلی که جهت اثبات دعوی در مراجع قضائی استفاده می شود، ادله اثبات دعوی نام دارد. این ادله اثبات در دعوای حقوقی و کیفری دارای تفاوت می باشد. ما با نگارش این مقاله می خواهیم، ادله اثبات دعوی حقوقی را بیان کنیم.
طبق اصل 166 قانون اساسی: احکام دادگاه ها باید مستدل و مستند به مواد قانون و اصولی باشد که براساس آن حکم صادر می شود.
ماده 1257 قانون مدنی: هرکس مدعی حقی باشد باید آن را اثبات کند و مدعی علیه، هرگاه در مقام دفاع مدعی امری شود که محتاج به دلیل باشد، اثبات امر بر عهده اوست.
بهترین وکیل اثبات دعوی در مشهد | کیفری و حقوقی
ادله اثبات دعوی در امور حقوقی:
طبق ماده 1258 قانون مدنی، دلایل اثبات دعوی در امور حقوقی موارد زیر می باشد:
1. اقرار
2. اسناد کتبی
3. شهادت
4. قسم
5. امارات
1.اقرار:
اقرار خود شخص، مهم ترین ادله اثبات در امور حقوقی می باشد. در تعریف اقرار باید بگوییم که اقرار عبارت می باشد از: اخبار به حقی که برای غیر به ضرر خود داده می شود. در نظر داشته باشید که اگر کسی وجود حقی را در روابط بین دیگران مورد تایید قرار دهد و آن را اعلان کند، اقدام او تحت عنوان شهادت یا گواهی قرار می گیرد و اقرار نمی باشد.در مورد اقرار باید گفت که به وسیله هر لفظی که دلالت بر آن کند، امکان وقوع پیدا می کند، و از تشریفات خاصی برخوردار نیست. غالبا لفظ یک وسیله معمول برای بیان اقرار می باشد، ولی اشاره و عمل هم توانایی دلالت صریح و مستقیم بر اقرار را دارند. ماده 203 قانون آیین دادرسی بیان می کند که اقرار ممکن است خارج از دادگاه و یا ضمن دادرسی واقع شود.
شرایط اقرار کننده (مقر)
شخص اقرار کننده باید بالغ و عاقل و قاصد و مختار باشد. طبق این ویژگی ها اقرار صغیر و مجنون در حال دیوانگی و غیر قاصد و مکره، موثر واقع نمی گردد.
شرایط مقرله (کسی که به نفع او اقرار می شود)
1. اهلیت در مقر له شرط نمی باشد، لذا بر حسب قانون باید این امکان را پیدا کند تا صاحب آنچه که به نفع او اقرار می شود، گردد.
2. اگر به طور کلی مقر له دارای وضعیت مجهولی باشد، اقرار بی تاثیر است، ولی اگر فی الجمله معلوم باشد، همچون اقرار برای یکی از دو نفر معین، صحیح می باشد و تاثیر دارد.
3. برای اینکه اقرار صحیح باشد، نیاز نیست که مقرله تصدیق کند، زیرا این مسئله از شروط اقرار نمی باشد، ولی اگر مفاد اقرار را تکذیب نماید، اقرار مزبور در حق او اثری نمی گذارد.
انکار بعد از اقرار
انکار بعد از اقرار مورد پذیرش قرار نمی گیرد. ولی اگر مقر مدعی شود که اقرار او فاسد یا دارای اشتباه و غلط بوده، شنیده می شود و همچنین در صورتی که برای اقرار خود، عذری را بیان کند که مورد قبول واقع شود، همچون زمانی که بگوید اقرار به گرفتن وجه در مقابل سند یا حواله بوده که الان وصول نگردیده، لکن دعاوی مذکور تا زمانی که اثبات نشود، ضرری به اقرا وارد نمی کند.
2.اسناد کتبی:
از دیگر ادله اثبات دعوای حقوقی، استناد کردن به اسناد و مدارک می باشد. سند یعنی هر نوشته ای که در مقام اثبات دعوا یا دفاع قابلیت این را دارد تا مورد استناد قرار بگیرد.
انواع سند:
ما دو نوع سند داریم، یک: سند رسمی، دو: سند عادی
ویژگی اسناد رسمی:
1.اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک، و همچنین در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شده باشند.
2.اسنادی که در نزد باقی مامورین رسمی و در محدوده صلاحیت آنها و طبق مقررات قانونی، تنظیم گردیده باشد.
قابل ذکر است اسنادی که در غیر از موارد بالا تنظیم شده باشد، اسناد عادی به حساب می آیند و اعتبار اسناد رسمی را ندارند.
اعتبار اسناد رسمی
اسناد رسمی درباره طرفین و وراث و قائم مقام آنان دارای اعتبار می باشد. اعتبار اسناد رسمی نسبت به اشخاص ثالث در صورتی میی باشد که قانون به آن تصریح کند.
اعتبار اسناد عادی
بسیاری از افراد جهت اثبات دعوی خود، به دست نوشته های عادی که بین خود مکتوب کرده اند، استناد می نمایند. درست برخلاف تصور عموم مردم، باید گفت که این دست نوشته ها دارای حدی از اعتبار می باشند. در مورد اسناد عادی قابل ذکر است که در دو مورد به اندازه اعتبار اسناد رسمی، از اعتبار برخوردار می باشند، و درباره طرفین و وراث و قائم مقام آنان نیز معتبر به حساب می آید. آن دو مورد عبارت است از:
1.اگر طرفی که سندی علیه او ارائه شده است، صدور آن را از منتسب الیه تصدیق کند.
2.اگر ثابت شود که سند عادی را طرفی که تکذیب یا تردید کرده، فی الواقع امضا یا مهر نموده است.
ادعای انکار و تردید و جعلیت در مورد اسناد:
جهت دلایل اثبات دعوای حقوی، باید نسبت به تفاوت انکار و تردید با ادعای جعل آگاهی داشته باشیم. اسناد عادی در معرض انکار و تردید می باشند. یعنی شخصی که علیه او سند عادی اقامه شده است، این امکان را دارد تا امضا و خط ذیل آن را به خود و یا دیگری منتسب نکند، و انکار نماید. در اینصورت، اثبات اینکه این سند متعلق به شخص می باشد بر عهده طرف مقابل است.
این موضوع صرفا در خصوص اسناد عادی ممکن است رخ بدهد، و در اسناد رسمی و یا اسنادی که دارای اعتبار اسناد رسمی می باشند، انکار و تردید راهی ندارد، و طرف توانایی دارد تا ادعای جعلیت نسبت به اسناد مزبور را ارائه کند، و یا اینکه ثابت کند که اسناد مزبور به دلایلی فاقد اعتبار شده است. یعنی اگر کسی مدعی شود که سند جعلی می باشد، باید جعلیت آن را به دادگاه اثبات نماید، و ارائه کننده سند با ارائه این سند، نیازی به اثبات واقعی و اصیل بودن آن را ندارد.
اسناد تنظیم شده در خارج از کشور:
جهت بررسی ادله اثبات دعوای حقوقی، باید اعتبار اسناد تنظیم شده در دادگاه مورد نظر قرار بگیرد. محاکم موجود در ایران به اسناد تنظیم شده در کشورهای خارجی همان اعتباری را می دهند که آن اسناد طبق قوانین کشوری که در آنجا تنظیم شده دارا می باشد، فقط با این شروط که:
1.اسناد به علتی از علل قانونی فاقد اعتبار نشده باشد.
2. مفاد اسناد مخالفتی با قوانین مربوطه به نظم عمومی یا اخلاق حسنه ایران نداشته باشد
3.کشور محل تنظیم اسناد، به موجب قوانین خود یا عهود اسناد تنظیم شده در ایران را نیز معتبر بداند.
اعتبار شهادت نامه چقدر است ؟
شهادت نامه سند به حساب نمی آید، و تنها اعتباریب در حد شهادت و گواهی را دارد.
3.شهادت:
شهادت عبارت می باشد از اظهارات اشخاصی که خارج از دعوی می باشند، اما نسبت به امر مورد اختلاف از طریق دیدن یا شنیدن آگاهی دارد. در مورد شهاد باید بگویم که در واقع شخصی به نفع یکی از طرفین دعوی و بر ضرر دیگری، اعلام اطلاع می نماید و خبر از وقوع امری را می دهد.
شرایط شهود جهت ادای شهادت
شهادت شهود، از مهم ترین دلایل اثبات دعوا در دعاوی حقوقی می باشد. قابل ذکر است که شهادت شهود، باید دارای شرایطی باشد. مد نظر داشته باشید، در مواردی که قاضی به شهادت شاهد استناد نماید، باید شاهد شرایط زیر را داشته باشد:
1. بلوغ: شهادت اطفال زیر پانزده سال، فقط برای مزید اطلاع استماع می شود، مگر زمانی که قانون شهادت این قبیل اطفال را معتبر بداند.
2. عقل: اگر شاهد، دارای جنون ادواری باشد، به این معنا که گاهی روان سالم و گاهی روان جنون آمیز دارد، شهادتش پذیرفته به شرط اینکه هم در زمان دیدن واقعه و هم در زمان ادای شهادت، از سلامت روان برخوردار باشد.
3. ایمان
4. طهارت مولد
5. عدم انتفاع شخصی شاهد یا دفع ضرر از وی
6. عدم وجود هرگونه دشمنی بین شاهد و طرفین دعوا
7. مشغول نبودن به تکدی گری و ولگردی
تعارض در شهادت شهود چه حکمی دارد؟
شهادت شهودباید از لحاظ مفاد با یکدیگر در اتحاد باشد، یعنی اگر شهود به اختلاف نسبت به مسئله ای شهادت دهند، شهادت آنها موثر نمی باشد، مگر زمانی که از مفاد اظهارات هر یک، بتوان به یک قدر متیقنی دست پیدا کرد. البته این را هم بدانید که اختلاف شهود در خصوصیات امر، اگر سبب اختلاف در موضوع شهادت نباشد، خدشه ای به تاثیرگذاری شهادت وارد نمی کند.
رجوع شاهد از شهادت خود:
اگر چنانچه شاهد از شهادت خود برگردد، و یا اینکه مشخص شود بر خلاف واقع شهادت را ارئه داده است، شهادت او بی اثر می شود.
شهادت بر شهادت ممکن است؟
شهادت بر شهادت زمانی شنیده می شود که شاهد اصل وفات کرده باشد، یا به موجب وجود مانع دیگری همچون بیماری و سفر و حبس و .. توانایی حضور نداشته باشد.
4.قسم در ادله اثبات دعوی
یکی از ادله اثبات دعوای حقوقی، می توان به قسم خوردن اشاره کرد. سوگند یا قسم خوردن یک اخبار تشریفاتی می باشد، که در اجرای آن، شخص باید خداوند متعال یا سایر مقدسات را گواه بگیرد که، گفته او درست می باشد، و یا بر عهدی که بسته پایبند می ماند. صرف گفتار اشخاص به نفع آنها دلیل محسوب نمی شود و نباید مورد استناد باشد، اما بها دادن به گفتاری که با سوگند همراه است، به جهت جنبه دینی و مذهبی سوگند، یعنی ترس از خداوند، امکان پذیر می باشد.
طبق ماده 270 قانون آیین دادرسی مدنی: درمواردی که صدور حکم دادگاه منوط به سوگند شرعی می باشد ، دادگاه به درخواست متقاضی ، قرار اتیان سوگند صادر کرده و در آن، موضوع سوگند و شخصی را که باید سوگند یاد کند را تعیین می نماید. بر اساس ماده 281 این قانون: سوگند باید مطابق قرار دادگاه و با لفظ جلاله ( و الله ، بالله ، تالله ) یا نام خداوند متعال به سایر زبان ها ادا شود.
اعتبار قسم چقدر است؟
قسم قاطع دعوی می باشد، و هرگونه اظهاری که منافی با قسم باشد، پذیزفته نمی شود. این را هم بدانید که قسم تنها نسبت به اشخاصی که طرف دعوی می باشند و یا قائم مقام آنها تاثیرگذار می باشد.
قسم به عنوان یکی از ادله اثبات دعوا
قسم زمانی می تواند تحقق پیدا کند که دعوای مدنی نزد حاکم به موجب اقرار یا شهادت یا علم قاضی بر مبنای اسناد یا امارات مورد اثبات قرار نگیرد. در این حالت مدعی توانایی پیدا می کند تا حکم به دعوی خود را که مورد انکار مدعی علیه می باشد را به قسم او مشروط کند.
توکیل در قسم
تقاضای قسم مسئله ای است قابل توکیل می باشد، به این معنا که وکیل در دعوی توانایی دارد تا طرف مقابل را قسم دهد، ولی قسم یاد کردن قابل توکیل نمی باشد و وکیل برایش مقدور نیست تا به جای موکل قسم بخورد.
5.امارات
اماره، اوضاع و احوالی می باشد که به حکم قانون یا در نظر قاضی، می تواند دلیل بر امری شناخته شود. امارات یا قرینه ها، در وضعیتی می باشند که همراه با دلایل اثبات دعوای حقوقی، مورد توجه قرار می گیرند، که رد دو دسته امره قانونی و اماره قضایی تقسیم می شوند.
اماره قانونی:
اماره قانونی اوضاع و احوالی می باشد که قانون آن را دلیل بر امری معرفی می کند.به طور مثال در ماده 35 قانون مدنی بیان شده است که، تصرف به عنوان مالکیت، دلیل مالکیت قلمداد می شود.
قضایی:
در تعریف اماره قضایی باید گفت که اوضاع و احوالی را می گویند که در یک مورد خاص و بنا بر نظر قاضی، دلیل بر امری شناسایی می شود، و سبب تکمیل ادله دیگر می شود. به عنوان مثال پیامک ها به تنهایی توانایی اثبات چیزی را ندارد. اما اگر در کنار سایر دلایل قرار بگیرد، این قابلیت را دارد تا قاضی را به تصمیم گیری بر نتیجه ای کمک کند.
